Ostatnio przed rozprawą kolejny raz świadkowie pytali mnie o kwestię zwrotu kosztów poniesionych w związku ze stawiennictwem na wezwanie sądu, w tym w szczególności o zwrot wynagrodzenia  za utratę zarobku lub dochodu.  Ponieważ to pytanie pojawia się bardzo często  postanowiłam dzisiejszym wpisem wyjaśnić  jak to dokładnie wygląd, tzn. co należy zrobić i w jakim terminie aby otrzymać zwrot  poniesionych kosztów bądź utraconego zarobku lub dochodu. Uważam, że warto wcześniej  – jeszcze przed rozprawą –  przygotować sobie pewne dane, czasem zaświadczenia oraz wiedzieć jak wyliczyć te konkretne kwoty i co należy zachować celem wykazania tychże kwot. O tym dokładnie piszę poniżej.

Zacznę od tego, iż  sąd ma prawo wezwać konkretną osobę do stawiennictwa w charakterze świadka celem złożenia przez nią zeznań. Pamiętajmy, że osoba wezwana w tym charakterze ma obowiązek stawić się na wezwanie sądu ponieważ za nieusprawiedliwione niestawiennictwo świadek może zostać ukarany grzywną. Po ponownym wezwaniu, sąd może nawet zarządzić jego przymusowe sprowadzenie. Oczywiście świadek ma możliwość uchylenia się od kary grzywny, jeśli w ciągu tygodnia od daty doręczenia mu postanowienia skazującego go na grzywnę lub na pierwszym posiedzeniu, na które zostanie wezwany, usprawiedliwi swoje niestawiennictwo. Tyle jeśli chodzi o obowiązek stawiennictwa.

Natomiast pamiętajmy, że z tytułu swego stawiennictwa świadkowi przysługuje prawo do żądania zwrotu wydatków koniecznych, związanych ze stawiennictwem do sądu, a ponadto wynagrodzenie za utratę zarobku bądź dochodu. Obejmuje to w szczególności :

1. prawo do zwrotu kosztów  podróży z miejsca zamieszkania do siedziby sądu lub innego miejsca wykonywania czynności na wezwanie sądu i z powrotem w wysokości faktycznie poniesionych i celowych kosztów podróży,
2. zwrot kosztów noclegu i utrzymania w miejscu wykonywania czynności sądowych, w tym przesłuchania go jako świadka,
3.  zwrot utraconego zarobku lub dochodu w wysokości jego przeciętnego dziennego zarobku lub dochodu, czyli zwrot kwoty, którą zarobiłby wówczas, gdyby obowiązek stawiennictwa na rozprawie, nie został na niego nałożony.

PAMIĘTAJ: to świadek powinien należycie wykazać wszystkie poniesione wydatki a także utratę zarobku lub dochodu oraz ich wysokość !

W jaki sposób wykazać te wydatki, i jak obliczyć utracony zarobek lub dochód ?  Większość informacji możemy znaleźć na stronach internetowych poszczególnych Sądów. Natomiast w tym miejscu wskaże te najważniejsze zasady. I tak :

Ad 1. Zwrot kosztów podróży:

• w przypadku podróży własnym samochodem wysokość kosztów podróży ustala się uwzględniając:
  1. ilość przejechanych kilometrów z miejsca zamieszkania do miejsca wykonywania czynności procesowej,
  2. średnie zużycie paliwa na 100 km,
  3. rodzaj paliwa i cenę jego nabycia,

• w przypadku podróży komunikacją (autobus, bus) zwrot kosztów następuje na podstawie dołączonej do wniosku kopii biletu. Osobom zamieszkującym w miejscowości, w której jest wykonywana czynność zwrot kosztów przejazdu, zwrot kosztów dokonywany jest w wysokości nabycia biletów komunikacji miejskiej,

• w przypadku podróży pociągiem zasadą jest zwrot kosztów zakupu biletów w wagonie II klasy (do wniosku należy dołączyć kopię biletu kolejowego).

Ad 2. Zwrot kosztów  z tytułu  noclegu i utrzymania.

Świadek powinien przedstawić  odpowiednie dokumenty, w szczególności będą to: bilet, faktura lub rachunek uproszczony potwierdzający poniesienie danego wydatku. Zwrot przysługuje w wysokości rzeczywiście poniesionych, racjonalnych i celowych kosztów.

Ad. 3. Zwrot kwoty utraconego zarobku lub dochodu wygląda następująco:

• zwrot utraconego zarobku czyli jeżeli świadek pozostaje w stosunku pracy, to zgodnie z ustawą utracony dzienny zarobek oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu należnego pracownikowi ekwiwalentu pieniężnego za urlop. Świadek powinien przedstawić sądowi zaświadczenie z zakładu pracy o wysokości utraconego zarobku w dniu rozprawy.
• zwrot utraconego dochodu czyli jeżeli świadek nie pozostaje w stosunku pracy, to wówczas powinien samodzielnie przyjąć odpowiednią dla siebie metodę obliczenia i udokumentować przyjęte założenia ponieważ nie ma jednoznacznie określonych zasad obliczania utraconego dochodu w odniesieniu do osób niepozostających w stosunku pracy  (np. prowadzących działalność gospodarczą bądź działających na podstawie umowy zlecenia). Pamiętajmy, że osoby prowadzące działalność gospodarczą, w przypadku zgłoszenia wniosku o zwrot utraconego dochodu, winny przedstawić dokument potwierdzający prowadzenie działalności gospodarczej. Natomiast przy umowach cywilnoprawnych trzeba pamiętać aby brać pod uwagę treść zawartej między stronami umowy.

Zarówno w przypadku stosunku pracy jak i innych źródeł dochodu kwota utraconego zarobku lub dochodu podlega zwrotowi maksymalnie w wysokości 4,6 % kwoty bazowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe. W roku 2016 kwota ta wynosi 1766,46 zł (a zatem wnioskowana przez świadka kwota zwrotu wynosi maksymalnie 81,26 zł).

PAMIĘTAJ:przyznanie zwrotu kosztów świadkowi następuje tylko i wyłącznie na jego wniosek.

Nie odbywa się to automatycznie, tzn. Sąd  z urzędu nie przyznają zwrotu tych kosztów – świadek musi zadbać o to, by we właściwym czasie złożyć sądowi  wniosek o zwrot poniesionych kosztów. Osoba, która będąc świadkiem, nie zgłosi takiego żądania traci prawo do przyznania jej tych należności.

W jakim czasie i w jaki sposób zgłosić taki wniosek ? Można to zrobić:

1. albo bezpośrednio ustnie do protokołu rozprawy, po złożeniu przez świadka zeznań,
2. albo na piśmie nie później jednak niż przed upływem trzech dni od dnia zakończenia czynności, której dotyczyło stawiennictwo, czyli od dnia złożenia przez świadka zeznań podczas rozprawy.

Należy pamiętać jeszcze o paru najważniejszych  zasadach. Mianowicie, że zwrotu powyższych należności może domagać się również:

1. świadek, który stawił się na rozprawie, w związku z otrzymanym wezwaniem, lecz nie został przesłuchany, z przyczyn od niego niezależnych, np. z powodu przewlekłości sprawy,
2. świadek, który zgłosił się do sądu bez uprzedniego wezwania, jeżeli został przesłuchany przez Sąd.

Natomiast w wypadku  gdy osoba uprawniona do otrzymania należności zostanie wezwana w charakterze świadka w kilku sprawach na ten sam dzień i do tego samego sądu, przyznaje się jej te należności tylko raz.

Wraz z wnioskiem, świadek winien wskazać numer rachunku bankowego, gdy zwrot należności ma być przelany na konto bankowe. Przyznana świadkowi kwota, powinna być wypłacona niezwłocznie.

Wzór wniosku możemy znaleźć na stronach internetowych poszczególnych Sądów. 

źródło: https://www.ms.gov.pl/